برج آتش‌نشان
نام	برج آتش‌نشان
کشور	ایران
استان	استان آذربایجان شرقی
شهرستان	تبریز
اطلاعات اثر
کاربری	برج
دیرینگی	دوره قاجار
دورهٔ ساخت اثر	دوره قاجار
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۲۰۱۱
تاریخ ثبت ملی	۱۲ اردیبهشت ۱۳۷۷

برج آتش نشان مربوط به دوره قاجار است و در تبریز، نبش خیابان خاقانی و بهادری، ساختمان آتش نشانی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ اردیبهشت ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۰۱۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تیمچه امیر
نام	تیمچه امیر
کشور	ایران
استان	استان آذربایجان شرقی
شهرستان	تبریز
اطلاعات اثر
کاربری	تیمچه
دیرینگی	دوره قاجار
دورهٔ ساخت اثر	دوره قاجار
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۹۷۷
تاریخ ثبت ملی	۲۶ مرداد ۱۳۵۳

تیمچه امیر مربوط به دوره قاجار است و در تبریز، بازار قدیم تبریز، تیمچه امیر (طلافروشان) واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ مرداد ۱۳۵۳ با شمارهٔ ثبت ۹۷۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

باغ پیکریه یکی از باغ‌های تاریخی شهر تبریز است که در دوران پهلوی و در جریان اصلاحات ارضی، تخریب شده‌است. در آن زمان، جاده‌ای فرعی که از بخش شمالی این باغ می‌گذشته، مرکزشهر را به دروازهٔ تهران متصل می‌نموده که در ضلع شمالی آن باغ حیدرزاده و در ضلع جنوبی‌اش باغ پیکریه قرار گرفته بود.

پس از انجام اصلاحات ارضی، زمین‌های باغ پیکریه که ضلع جنوبی بلوار ۲۹بهمن را شامل می‌شد، تفکیک شده و به ادارهٔ آب و فاضلاب، بیمارستان ۲۹بهمن، دانشگاه تبریز، صدا و سیمای مرکز آذربایجان شرقی و مجتمع فرهنگی-هنری تبدیل شد. هم‌چنین در محدودهٔ این باغ، تپه‌ای وجود دارد که پیش‌تر مصلای تبریز محسوب می‌شده‌است.

باغ گلستان (به ترکی: گولوستان باغی) یا باغ فجر، یکی از بوستان‌های قدیمی و مشهور شهر تبریز است. مساحت این بوستان ۵۲٬۰۰۰ متر مربع می‌باشد. باغ گلستان در سال ۱۳۰۸ خورشیدی افتتاح شده‌است و قدیمی‌ترین بوستان داخلی تبریز محسوب می‌گردد.

جغرافیا

در غرب شهر، متمایل به مرکز تبریز واقع شده است که اطراف آن را خیابان‌های منجم، ملل متحد، نادری و خیابان قونقاباشی فرا گرفته است.

تاریخچه و کاربرد

باغ گلستان، در سال ۱۳۰۸ شمسی در اراضی گورستان گجیل ساخته شده و به عنوان گردشگاه عمومی و باغ ملی شهر محسوب می شد و از قدیم مورد توجه مردم بوده‌است و مردم پس از خرید از بازار، در این باغ استراحت می‌نمودند. اما متاسفانه، بعد از این که دیوارهای تاریخی این باغ به علت نامعلومی در سال ۱۳۷۴ برداشته شد، باغ زیبایی سابق خود را ازدست داده و به همین دلیل، خانواده‌ها کمتر به‌آن مراجعت می‌نمایند.

شهربازی

باغ گلستان، علاوه بر فضای سبز، دارای شهربازی کوچکی نیز است که در آن امکاناتی چون چرخ و فلک، قایق‌سواری، ماشین‌سواری و... وجود دارد و مورد استقبال مردم، به‌خصوص کودکان قرار می‌گیرد.

مسجد قره‌باغی
نام	مسجد قره‌باغی
کشور	ایران
استان	استان آذربایجان شرقی
شهرستان	تبریز
اطلاعات اثر
کاربری	مذهبی
دیرینگی	دوره قاجار
دورهٔ ساخت اثر	دوره قاجار
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۶۴۰۷
تاریخ ثبت ملی	۷ مهر ۱۳۸۱

مسجد قره باغی مربوط به دوره قاجار است و در تبریز، غرب محدوده بازار قدیم واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۴۰۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مجموعه باغمیشه
نام	مجموعه باغمیشه
کشور	ایران
استان	استان آذربایجان شرقی
شهرستان	تبریز
اطلاعات اثر
کاربری	مجموعه
دیرینگی	دوره زند
دورهٔ ساخت اثر	دوره زند
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۱۲۲۲۳
تاریخ ثبت ملی	۳۰ تیر ۱۳۸۴

مجموعه باغمیشه مربوط به اواخر دوره زند است و در تبریز، میدان دانشسرا، اول خیابان جمهوری، کوچه فرمانداری واقع شده و این اثر در تاریخ ۳۰ تیر ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۲۲۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

باغ فتح‌آباد یکی از باغ‌های تاریخی شهر تبریز است که در نزدیکی فتح‌آباد قرار گرفته‌است. مساحت این باغ ۳۰ هکتار بوده و ساختمان دوطبقه‌ای در داخل آن جای گرفته‌است. دونالد ویلبر در کتاب باغ‌های ایران و کوشک‌های آن در این رابطه می‌نویسد:

در نزدیکی شاه‌گل باغی به نام باغ فتح‌آباد واقع شده‌است. مرکز باغ از درختان میوه پوشیده شده‌است؛ ولی محور طویل آب تمام باغ را به طرز متداول در ایران به هم متصل می‌سازد و به آن یک نوع هماهنگی می‌دهد. فقط بنای جدیدی که به جای کوشک قدیم ساخته شده، هماهنگی آن را برهم می‌ند. هرگاه از قسمت مرتفع، یعنی سمت جنوبی باغ وارد شویم، می‌ینیم که این خیابان پست و بلند است و شکل حوض‌هایی که در مسیر آن قرار گرفته‌اند نیز مختلف است. در یک قسمت حاشیه‌های سبزی در کنار نهرها به چشم می‌خورد، که آن‌ها نیز به نوبه خود با حاشیه‌ای از گل شمعدانی زینت یافته‌اند. سرانجام به برجسته‌ترین نقطه باغ، یعنی استخر عظیمش می‌رسیم که اطراف آن را درختان کهن و تنومندی احاطه کرده‌است. قسمت شمال این استخر قدری بلندتر از سطح زمین است. این همان چیزی است که در استخر شاه‌گل نیز دیده می‌شود. هیچ‌یک از قسمت‌های این باغ به تنهایی زیبایی فوق‌العاده و چشم‌گیری ندارد؛ در حالی که به طور کلی جذاب و آرام است.

باغ فتح‌آباد، از باغهای مهم تاریخی ایران، در حومهٔ تبریز قرار دارد و اکنون باقیماندهٔ آن نیز از تعرض مصون نیست. این باغ را خواجه رشیدالدین فضل‌الله، وزیر برجستهٔ دوره ایلخانان، در اواخر سده هفتم یا اوایل سدهٔ هشتم هجری ساخت و بر ربع رشیدی وقف کرد. بنا بر این، باغ فتح‌آباد هم به لحاظ قدمت و هم به لحاظ قرارگیری در اقلیم سرد و کوهستانی و هم کم‌مهری کنونی، در میان باغهای تاریخی‌ای که به دست ما رسیده است وضعی استثنایی دارد. این باغ از سه بخش اصلی تشکیل شده است که نام آنها در اسناد تاریخی چنین است: «باغ بیرونی»، «باغ اندرونی»، «باغ مشجر متصل به باغ اندرونی». از این میان، باغ اندرونی باغ تفرج است و دو باغ دیگر باغ تولیدی. بنا بر این، مشخصه‌های طرّاحی باغ ایرانی را باید در باغ اندرونی جست. این باغ محصور است و طرح آن، مانند دیگر باغهای ایرانی، نظام هندسی استواری دارد؛ اما طرّاح کوشیده است از نظم طبیعی زمین نیز بهره بگیرد. از این رو، محور اصلی باغ را، که با جوی و معبر اصلی و کوشک تشخص و تعیّن یافته، نه بر محور هندسی میانی و نه به‌موازات اضلاع باغ، بلکه بر خط‌الرأس زمین نهاده است. لذا این محور نسبت به اضلاع باغ قدری مورب است. همچنین، باغ متناسب با شیب طبیعی زمین سطحه‌بندی شده است. نظام آب و نظام گیاه در این باغ نیز با الگوهای آشنای باغ ایرانی مطابقت دارد. در مجموع، این باغ نمونه‌ای برجسته از سازگار کردن ماهرانهٔ الگوهای باغ ایرانی با وضع طبیعی زمین و وضع اقلیمی است

باغ علویان (ال‌ایوان باغی) یکی از باغ‌های تاریخی شهر تبریز است که در محلهٔ گازران واقع شده بود. این باغ حاصل‌خیز در آخر خیابان لاله‌زار (شهرنو) قرار داشته و به وسیلهٔ ۳ قنات آبیاری می‌شده‌است. هم‌اکنون در محل این باغ، مراکز متعدد ورزشی احداث شده‌است.

در چهارم شهریورماه ۱۳۲۰ خورشیدی، اکثر باغ‌های تاریخی تبریز -از جمله باغ علویان- توسط نیروهای متفقین اشغال شد. بعدها نظامیان هندی ارتش بریتانیا در این باغ اسکان داده شدند. با شکست آلمان در جنگ جهانی دوم، نیروهای متفقین اکثر شهرهای ایران -از جمله تبریز- را ترک کردند؛ در حالی که باغ علویان هم‌چون سایر باغ‌ها، مراکز و تأسیس شهری تبریز به خرابهٔ بزرگی مبدل شده بود

باغ حیدرزاده که ملک شخصی محمدعلی حیدرزاده -از مشروطه‌خواهان تبریز- بوده، پیش از انجام اصلاحات ارضی در دوران پهلوی، بخش شمالی بلوار ۲۹بهمن شهر تبریز را شامل می‌شده‌است. در آن زمان، جاده‌ای فرعی که از بخش جنوبی این باغ می‌گذشته، مرکزشهر را به دروازهٔ تهران متصل می‌نموده که در ضلع شمالی آن باغ حیدرزاده و در ضلع جنوبی‌اش باغ پیکریه قرار گرفته بود.

پس از انجام اصلاحات ارضی، باغ حیدرزاده به قطعه‌های مختلف با کاربری‌های گوناگون تفکیک شده و نهادها و تأسیسات مهم شهری نظیر ادارهٔ آب منطقه‌ای، ادارهٔ بازرگانی، ادارهٔ کشاورزی، ادارهٔ مترو، بانک کشاورزی و مدرسهٔ عالی علوم اسلامی در محل این باغ مستقر شدند.

خانه و باغ کلانتری
نام	خانه و باغ کلانتری
کشور	ایران
استان	استان آذربایجان شرقی
شهرستان	تبریز
اطلاعات اثر
کاربری	خانه، باغ
دیرینگی	دوره قاجار
دورهٔ ساخت اثر	دوره قاجار
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۹۷۱۲
تاریخ ثبت ملی	۲۷ مرداد ۱۳۸۲

خانه و باغ کلانتری مربوط به دوره قاجار است و در تبریز، خیابان عباسی، کوچه هاشمی، پلاک ۲۳ واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ مرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۷۱۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است